Ksylitol jest szkodliwy, powoduje zawały i udary – ile w tym prawdy?

Najprościej mówiąc, ksylitol powstaje „przejściowo” podczas wytwarzania kwasu glukuronowego (trudna nazwa…). Z kolei kwas glukuronowy bierze udział m.in. w neutralizowaniu szkodliwych albo obcych dla organizmu substancji. Zostańmy na chwilę przy tym związku.

• • W jednym z badań^[3] stwierdzono, że stężenie kwasu glukuronowego zwiększa się wraz z wiekiem.
  • Kwas glukuronowy bierze udział w metabolizowaniu leków^[4], w tym aspiryny^[5], którą w omawianym badaniu zażywało ok. 75% osób.

Nasuwa się pytanie typu „co było pierwsze?”. Czy to ksylitol we krwi zwiększa ryzyko zawałów i udarów czy raczej osoby, które mają wysokie ryzyko zawałów i udarów mają wyższe stężenie ksylitolu we krwi (bo np. są w bardziej zaawansowanym wieku, przyjmują dużo leków albo coś jeszcze innego)?

Odpowiedź na to pytanie wydaje się kluczowa. Co jest przyczyną, a co skutkiem i czy faktycznie jakiś związek przyczynowo-skutkowy tutaj jest. Obserwacja, że coś występuje w tym samym czasie, co coś innego, nie pozwala wnioskować o zależności i jej rodzaju. Chciałabym podkreślić, że stawiam tutaj pytania, duże znaki zapytania, duże MOŻE (a może wiek? a może leki? a może coś innego? – ja tego nie wiem, to tylko gdybanie).

2. W badaniu wzięły udział osoby po 55. r.ż., w znacznej większości już cierpiące na choroby układu krążenia, po zawałach, przyjmujące leki itd. Czyli osoby, które i tak mają wysokie ryzyko incydentów sercowo-naczyniowych.

3. Nie zbierano danych dotyczących spożywania przez te osoby ksylitolu i produktów go zawierających.

4. Badania in vitro są generalnie badaniami o niskiej wartości naukowej – nie da się „przenieść” wyników testu, gdzie mamy komórki/tkanki „wyjęte” z organizmu do rzeczywistej sytuacji.

5. Podobnie jest z badaniami na zwierzętach: nie można wyników testów z udziałem zwierząt tak po prostu „przenieść” na ludzi. Zresztą w omawianym badaniu jest podkreślone, że ksylitol wchłania się w bardzo małym stopniu u myszy, a u ludzi wchłania się w bardzo dużym stopniu i bardzo szybko.

6. Proces krzepnięcia krwi jest skomplikowany i złożony, bierze w nim udział wiele czynników. Ksylitol nie zapoczątkowuje tego procesu, ale go przyspiesza. Nie jest tak, że po spożyciu ksylitolu we krwi tworzą się skrzepy, które zatykają naczynia krwionośne i powodują zawały i udary. Musi najpierw dojść do uszkodzenia tętnicy np. przez zaawansowany proces miażdżycowy. Zatem teoretycznie najgorsze skutki miałoby spożycie ksylitolu 30 minut przed tym, jak dojdzie do uszkodzenia naczynia krwionośnego. Powiedzmy sobie szczerze, że to raczej nie jest częsta sytuacja…

7. Nie wiadomo, jak zmienia się stężenie ksylitolu we krwi po spożyciu produktu/-ów nim słodzonych. Wypicie na czczo (czyli po 12 godzinach niejedzenia) wody z 30 g ksylitolu nie odzwierciedla rzeczywistych sytuacji. Czy wtedy ksylitol wchłania się tak samo szybko?

8. Kompletnie nic nie wiemy o skutkach regularnego spożywania ksylitolu przez dłuższy czas.

Z kolei nawiązując do wyciąganych przez co po niektórych wniosków, że ksylitol jest szkodliwy dla zdrowia, dodam jeszcze, że:

9. Dla „przeciętnego Kowalskiego” oznacza to, że lepiej jeść cukier. Bo skoro ten „zdrowy zamiennik cukru” nie jest wcale zdrowy, to cukier jest lepszym wyborem. Nawet teoretycznie zakładając, że ksylitol zwiększa ryzyko zawałów i udarów (czego omawiany artykuł wcale nie potwierdza), to spożywanie cukru i zawierających go produktów zwiększa to ryzyko wielokrotnie bardziej! Patrząc na asortyment produktów w Polskich sklepach, słodkości słodzone ksylitolem, erytrolem albo maltitolem jednocześnie mają ogólnie lepszy skład, nie zawierają oleju palmowego i tłuszczów trans (a olej palmowy i tłuszcze trans najbardziej sprzyjają chorobom układ krążenia). Posłodzenie domowego ciasta ksylitolem to nadal lepszy wybór niż cukier. Poza tym ksylitol w większych ilościach powoduje biegunkę, więc można by rzec, że sam ogranicza swoją ilość.

10. Idąc tokiem myślenia „ksylitol jest szkodliwy, bo zwiększa krzepliwość krwi” należałoby stwierdzić, że „zielone warzywa liściaste są szkodliwe, bo zawierają witaminę K, która zwiększa krzepliwość krwi”. Takie są fakty: witamina K jest kluczowa w procesie krzepnięcia krwi, a jej najbardziej bogatym źródłem są zielone warzywa liściaste. Jednak nie są one przeciwwskazane nawet w diecie osób, które mają podwyższone ryzyko zakrzepów (nie będę się wdawać teraz w szczegóły).